In de praktijkbijdrage van dit onderzoek (ref) wordt ook verwezen naar heel wat concrete methodieken die leraren kunnen inzetten om begrijpend lezen te versterken in hun klas. Ik vat ze hieronder kort samen.

FILMPJE JUF AVA (ATN)

Hier volgt een overzicht van hoe je elke didactische aanpak concreet kunt toepassen in de klas:

1. Close Reading

Wat is het? Close Reading is een techniek waarbij leerlingen meerdere keren dezelfde tekst lezen, telkens met een andere focus, om dieper begrip op te bouwen.

Hoe toepassen? Kies een korte, uitdagende tekst. Vraag de leerlingen eerst om de tekst te lezen om het hoofdidee te achterhalen. Bij de tweede lezing kunnen ze aandacht besteden aan moeilijkere woorden en zinsstructuren. Bij de derde lezing bespreken ze in groepjes de thema’s, de toon en de stijlfiguren in de tekst. Tot slot reflecteren de leerlingen op hoe de tekst hen beïnvloedt en verbinden ze de inhoud met hun eigen kennis of levenservaringen.

Collaborative Strategic Reading (CSR)

Wat is het? CSR combineert coöperatief leren en leesstrategieën, waarbij leerlingen in kleine groepen samen aan de tekst werken en elkaar helpen.

Hoe toepassen? Verdeel de leerlingen in groepjes en wijs rollen toe, zoals ‘Voorspeller’, ‘Vragensteller’, ‘Ophelderaar’ en ‘Samenvatter’. Voor het lezen maken ze voorspellingen over de tekst. Tijdens het lezen stellen ze vragen om onduidelijkheden op te helderen, delen ze moeilijkheden en helpen ze elkaar bij begrip. Aan het einde vat de ‘Samenvatter’ de tekst samen. Door dit proces krijgen leerlingen ondersteuning van hun klasgenoten en ontwikkelen ze zelfstandige leesstrategieën.

Concept-Oriented Reading Instruction (CORI)

Wat is het? CORI integreert leesonderwijs met vakinhoudelijke kennis, bijvoorbeeld over natuur, geschiedenis of wetenschap. Leerlingen werken in projectvorm rond een bepaald thema, waarbij ze lezen en kennis opdoen.

Hoe toepassen? Kies een thema dat past bij de leerstof, zoals ‘het klimaat’ of ‘de oude Egyptenaren’. Verzamel verschillende soorten teksten (informatief, verhalen, grafieken) en stel doelen op voor het project. Tijdens het project lezen de leerlingen teksten over het thema, maken ze samenvattingen, stellen ze vragen en ontwikkelen ze presentaties of werkstukken. Door CORI verwerven leerlingen niet alleen leesvaardigheden, maar ook kennis over het onderwerp.

4. Dialogic Reading

Wat is het? Dialogic Reading is een methode waarbij de leraar voorleest en daarbij intensief met de leerlingen in gesprek gaat over de tekst. Door vragen en discussie worden de leerlingen uitgenodigd om actief na te denken over de inhoud.

Hoe toepassen? Lees een tekst hardop voor en stel tussendoor vragen, zoals: “Waarom doet het personage dit, denk je?” of “Wat zou jij in deze situatie doen?” Nodig leerlingen uit om hun mening te delen en elkaar vragen te stellen. Geef hen de kans om het verhaal op eigen manier te interpreteren en hun eigen ervaring toe te voegen aan de tekst. Je kunt dit ook in tweetallen doen, waarbij één leerling leest en de ander vragen stelt, zodat ze op elkaar leren reageren.

5. Een Boek voor Twee

Wat is het? Dit is een aanpak die strategie-instructie combineert met peer tutoring, waarbij een leerling een andere leerling helpt bij het lezen.

Hoe toepassen? Start met een expliciete instructie in leesstrategieën zoals voorspellen en samenvatten. Vervolgens begeleidt een leerling een andere leerling bij het lezen, terwijl de leerkracht observeert en feedback geeft.

6. Kwartiermakers

Wat is het? Kwartiermakers moedigt dagelijks vrij lezen aan om de leesmotivatie te vergroten. Alle leerlingen lezen op vaste momenten.

Hoe toepassen? Plan elke dag een kwartier waarin iedereen op school leest. Laat leerlingen zelf hun materiaal kiezen en organiseer een informele nabespreking in duo’s of groepjes.

7. Nieuwsbegrip

Wat is het? Nieuwsbegrip biedt wekelijkse lessen met actuele onderwerpen die strategieën als voorspellen en samenvatten stimuleren.

Hoe toepassen? Kies elke week een actuele tekst op het juiste leesniveau. Werk met vijf leesstrategieën (zoals vragen stellen en samenvatten), en gebruik interactieve opdrachten om begrip te bevorderen.

UIT IEDEREEN LEEST:

Leesbevorderingsprogramma’s effectief, vooral voor leerlingen lager onderwijs. Voorbeeld is het Amerikaanse leesbevorderingsprogramma CORI of Concept-Oriented Reading Instruction. Grote effecten zowel op leesmotivatie als op leesvaardigheid.

Leesbevordering in onderwijs werpt vruchten af - Stichting Lezen

Lezende leerkracht is een actieve leesbevorderaar. Het eigen leesgedrag en leesplezier van leerkrachten werkt door in hun lessen: zij hebben meer aandacht voor leesbevorderende activiteiten in de klas. Ze hebben ook meer leerlingen in hun klas die van lezen houden en dit vaak doen. Hoe?
- Sociale relatie: oprechte interesse tonen in leesvoorkeuren en gedrag door erover in gesprek te gaan
- Autonomie: gevoel geven eigen keuze te geven, luisteren naar boekvoorkeuren en tijd geven om te lezen in een boek naar keuze
- Competentie: uitdagende teksten, gevarieerd boekenaanbod, heldere verwachtingen, constructieve feedback, differentiëren om af te stemmen op interesses en niveau.
- Een leescoach in de school die verantwoordelijk is voor leesbevorderingsbeleid en activiteiten op de school heeft positief effect op autonome leesmotivatie leerlingen.

Het belang van leerkrachten als leesbevorderaars - Stichting Lezen

Systematische en geïntegreerde instructie is cruciaal voor technisch lezen, woordenschatgroei en flexibel leren inzetten van lees- en begripstrategieën. Het modeleren hoe je een tekst leert, interactie over de gelezen teksten, samenwerken aan leestaken is belangrijk.

Zie hier link met reciprocial teachen voor aanleren van leesstrategieën.

Ook belang authentieke, motiverende teksten wordt benadrukt.

Goede instructie en deskundige docent stuwen leesvaardigheid - Stichting Lezen

Gezien bij Ine: dialogic reading

Gezien bij Pieter: dialogic listening